Bouwkundige aansluiting kozijnen: hoe hoort het?
Een goede bouwkundige aansluiting bij kozijnen voldoet aan de eisen van lucht- en waterdichtheid en duurzaamheid.
nnnnnnnnHoe & Wat?
nnnnLuchtdichte aansluiting kozijn en stelkozijn
nnnnEen luchtdichte aansluiting van de kozijnen is belangrijk met het oog op de totale luchtdichtheid van gebouwen. Hier worden namelijk hoge eisen aan gesteld vanwege onder meer EPC en BREEAM, en in de toekomst BENG. (zie)
nnnnDe luchtdichtheid van de aansluiting tussen kozijn en stelkozijn moet worden gerealiseerd aan de binnenzijde, bij voorkeur door middel van een kitvoeg op rugvulling. Een alternatief is de aansluiting afdichten met een elastisch PUR-schuim en een kitvoeg aan de binnenzijde. Het voordeel hiervan is een verbetering van de warmteweerstand. Het nadeel is dat de ventilatie van het stelkozijn wordt beperkt en dat er vocht- transport plaatsvindt via het PUR-schuim, waardoor het risico op lekkage toeneemt. Deze afdichting heeft niet de voorkeur.
nnnnnnnn
De binnendichting is aan de onderzijde niet ver genoeg doorgezet. Bij de zijaansluiting is de binnendichting niet tussen kozijn en stelkozijn aangebracht en dus niet functioneel.
nnnnnnnnLuchtdichte aansluiting stelkozijn op binnenblad
nnnnDe luchtdichte aansluiting tussen stelkozijn en binnenblad moet worden gerealiseerd met een kitvoeg op rugvulling of voldoende gecomprimeerd geïmpregneerd afdichtingsband of een elastisch PUR-schuim. Het afplakken van stelkozijnen op het binnenblad is uit oogpunt van luchtdichtheid in de praktijk niet voldoende. Sowieso is het zeer risicovol om de onderregel van het stelkozijn af te plakken op het binnenblad. Bij onvoldoende waterdichte stelkozijnen (verbindingen) wordt vocht opgesloten en ontstaat op termijn houtrot. Bij diverse projecten is hier grote schade door ontstaan. Stelkozijnen moeten wel aan de boven- en zijaansluitingen worden afgeplakt op het binnenblad, maar dan uit oogpunt van waterdichtheid.
nnnnnnnnWaterbelasting op het stelkozijn
nnnnAluminium en kunststof kozijnen sluiten meestal aan op het stelkozijn met een rubber profiel. Afhankelijk van de detaillering (onder andere neggediepte), de oriëntatie en de hoogte van het gebouw, worden deze aansluitingen meer of minder zwaar met water belast. Er moet vanuit worden gegaan dat de aanslag van het kozijn op het stelkozijn niet waterdicht is. De hoeveelheid water in de aansluiting is afhankelijk van de kwaliteit van monteren en de kwaliteit van de binnendichting. Bij een onvoldoende luchtdichte binnendichting treedt er drukverschil op tussen de buitendichting (het rubber profiel) en de bouwkundige aansluiting, waardoor water gemakkelijker kan binnendringen (zie principe tweevoudige afdichting).
nnnnnnnn
Tweevoudige afdichting bij aansluiting
nnnnBij kozijnaansluitingen wordt nog te vaak een enkele dichting toegepast. Een klein defect in deze afdichting heeft al tot gevolg dat er bij een drukverschil over de gevel een luchtstroom naar binnen ontstaat. Wanneer er water langs de gevel stroomt, wordt het water gemakkelijk mee naar binnen gezogen. Daarnaast zijn tochtklachten een logisch gevolg. Een tweevoudige afdichting is veel beter. Het principe hiervan is dat over de buitendichting geen luchtdrukverschil aanwezig is. Dit wordt bereikt door de ruimte tussen de beide dichtingen in verbinding te stellen met de buitenlucht. Dit kan door de buitendichting te onderbreken op een positie waar waterintreding minimaal is.
nnnnGeadviseerd wordt het buitenafdichtingsrubber bij de stijlen (onderzijde) over 15 mm te onderbreken. Bij een defecte buitendichting stroomt er, als gevolg van deze drukvereffening, veel minder water in deze ruimte. Men moet er echter wel altijd van uitgaan dat er water in deze ruimte komt. Dit betekent dat de binnendichting lucht- en waterdicht moet zijn en de constructie (stelkozijn) duurzaam bestand moet zijn tegen vochtbelasting. Voor een binnendichting zijn afdichtingsbanden niet geschikt. Ze werken als spons, lopen in de hoeken rond, worden onderbroken door bevestigingsankers of hebben onvoldoende druk op de voegwanden. Een binnendichting moet daarom worden uitgevoerd met kit op een rugvulling.
nnnnnnnnEis waterdichtheid kozijnen
nnnnVolgens het Bouwbesluit moeten uitwendige scheidingsconstructies waterdicht zijn volgens NEN 2778 ‘Vochtwering in gebouwen’. Volgens deze norm mag, na beproeving, het vochtgehalte van onderdelen van de gevelconstructie (lees houten stelkozijn) niet hoger zijn dan het evenwichtsvochtgehalte van deze onderdelen. In NEN-EN 1027:2016 en ‘Ramen en deuren – Waterdichtheid – Beproevingsmethode’, specifiek voor kozijnen, wordt in paragraaf 3.3 aangegeven dat onderdelen die niet zijn ontworpen om nat te worden, niet nat mogen worden. Bouwkundige aansluitingen moeten worden ontworpen volgens NEN 2778 respectievelijk NEN-EN 1027. In praktische zin komt het erop neer dat de stelkozijnen bestand moeten zijn tegen waterbelasting, zodat geen degradatie optreedt.
nnnnnnnn
Het stelkozijn (hsb-element) is niet duurzaam bestand tegen vochtbelasting. De verbindingen zijn niet waterdicht, waardoor vocht in het kopse hout kan treden.
nnnnnnnnEisen duurzaamheid stelkozijnen
nnnnEr wordt ten aanzien van de duurzaamheid voldaan aan NEN 2778 bij toepassing van:
nnnn- Kunststof stelkozijnen.
- Houten stelkozijnen indien deze voldoende verduurzaamd zijn en de verbindingen waterdicht zijn.
- Houten stelkozijnen waarvan de onderregel is ingeplakt met butyltape, waarop EPDM is verlijmd of een vloeibaar rubbersysteem is aangebracht. Bij toepassing van tape moet worden voorkomen dat water onder de tape kan komen. Het afdichtingssysteem moet bij de stijlen 100 mm worden opgezet.
- Een combinatie van de laatste twee hierboven genoemde punten.
- Kozijnen zonder stelkozijnen. Soms worden kozijnen gemonteerd op het binnenblad zonder stelkozijnen. De (aluminium) kozijnen zijn dan voorzien van een flens. Er wordt niet voldaan aan de duurzaamheid volgens NEN 2778 bij toepassing van:
- Onbehandelde houten stelkozijnen.
- Geschilderde houten stelkozijnen waarvan de verbindingen niet zijn afgedicht. Via de verbinding komt water in het kopse hout en ontstaat houtrot.
- Hsb-elementen (onbehandeld) die als stelkozijn dienen.
Beoordeling bij testen waterdichtheid
nnnnVoor de test moet worden beoordeeld of de bouwkundige aansluiting, het stelkozijn, zodanig is ontworpen dat er water mag komen en of dit naar buiten kan worden afgevoerd. Zo niet, dan moet het kozijn na de test worden gedemonteerd. Indien dan geen vocht wordt vastgesteld, wordt voldaan aan de eisen. Er zijn echter op termijn wel risico’s op degradatie.
nnnnnnnnVoorwaarden goede bouwkundige aansluiting
nnnn- Het stelkozijn (of hsb-element als stelkozijn) moet voldoende verduurzaamd zijn om degradatie (houtrot) te voorkomen. Tevens mag er geen capillair aanwezig zijn tussen stelkozijn en aluminium of kunststof afwerkingsstrippen.
- Het stelkozijn, meer specifiek de verbindingen, moet waterdicht zijn.
- Er moet een lucht- en waterdichte afdichting (kitvoeg op rugvulling) aan de binnenzijde tussen stelkozijn en kozijn aanwezig zijn. Om een functionele afdichting aan te kunnen brengen, moet er voldoende ruimte zijn tussen kozijn en stelkozijn.
- Er moet beluchting aanwezig zijn, zodat de luchtdruk in de bouwkundige aansluiting gelijk is aan de buitendruk. Hierdoor komt er minder of geen water door de buitendichting. De beluchting is tevens belangrijk voor ventilatie van het stelkozijn. De beluchting kan worden gerealiseerd door het buitendichtingsrubber (in de flens van het profiel) in de hoeken van het kozijn 20 mm te onderbreken.
- Er moet waterafvoer naar buiten aanwezig zijn.
- De buitendichting moet voldoende waterkerend zijn. Indien er gebreken zijn (boven- en zijaansluiting) in de buitendichting, kan water in de bouwkundige aansluiting komen, ook zonder drukverschil als gevolg van de zwaartekracht.
- Er moet een lucht- en waterdichte afdichting (kitvoeg op rugvulling) tussen stelkozijn en binnenblad aanwezig zijn. Om een functionele afdichting aan te kunnen brengen, moet er voldoende ruimte zijn tussen stelkozijn en binnenblad.
n[Rich_Web_Slider id=”12″]n
nnnnnnnnnnnAdvies goede bouwkundige aansluiting kozijnen
nnnn- Om te beoordelen of kozijnen kunnen voldoen aan de gestelde eisen, moeten testen worden uitgevoerd op prototype kozijnen. In geval van CE-markering moeten volgens NEN 2778 (waterdichtheid) de prestaties worden overlegd, voor kozijnen volgens NEN-EN 12208. Ten aanzien van de luchtdoorlatendheid moeten de prestaties worden overlegd volgens NEN-EN 12207. Om te beoordelen of kozijnen en de bouwkundige aansluitingen voldoen aan de gestelde eisen, moeten in-situ-testen worden uitgevoerd.
- Geadviseerd wordt de bouwkundige aansluiting altijd correct te ontwerpen volgens bovenstaande voorwaarden (zie ook figuur). Ook als er tijdens de test geen water in de bouwkundige aansluiting komt, wil dit niet zeggen dat dit later niet gebeurt. Door pompbewegingen van het kozijn en door het krimpen van afdichtingsrubbers is de kans groot dat er op termijn water bij komt.
- In-situ-testen kunnen door diverse partijen, zie KIWA worden uitgevoerd zonder dat er een testkast hoeft te worden gebouwd. Met speciale apparatuur kan de gehele binnenruimte op druk worden gebracht. Dit bespaart veel kosten voor een test.
Bron: Bouwwereld, Milieucentrale
nnnnnnnn